Een paar weken geleden schreef ik een Woensdagweetje over J. Baart de la Faille, de naamgever van de straat waar ik een huis kocht toen ik in Groningen kwam wonen. Inmiddels woon ik daar niet meer, maar ook de straat waar ik nu woon kent een lange geschiedenis. Vandaag dus een verhaal over de Langestraat en het gebied er om heen.
Het eerste wat ik over dit gebeid kan vinden is dat het in het begin van de 17e eeuw bij de stad getrokken is. Ten oosten van het toen uiteraard nog niet gedempte Boterdiep werd, als onderdeel van de nieuwe vestingwerken, de Ebbingedwinger aangelegd (een dwinger is een bastion of bolwerk) en er kwam een korenmolen.
In 1747 was de molen alweer verdwenen en werd op de grond erachter een Joodse begraafplaats aangelegd, de Jodenkamp. Zestig jaar later werd deze buiten gebruik gesteld toen de Noorderbegraafplaats werd aangelegd.
Grote veranderingen volgden toen in 1874 de Vestingwet werdaangenomen. De vestingwal werd afgegraven, de vestinggracht kreeg een ander doel en rond de begraafplaats werd eerst een sloot gegraven en een paar jaar later een muurtje gebouwd.
Een stuk verderop was in 1854 de Gasfabriek geopend. Dit was het enige terrein binnen de vestingwallen waar nog zo’n groot gebouw kon worden gehuisvest. De Groninger gasfabriek was, na die van Amsterdam, de tweede in Nederland. Destijds werd het gas gewonnen uit steenkool. Na 1874 (de Vestingwet) werd het naar het noorden uitgebreid, kwam er een elektriciteitscentrale bij (1902) en in 1903 werd er de Groningse Wereldtentoonstelling gehouden.
Tussen 1910 en 1912 werd op de plek van het voormalige Jodenkamp een Chemisch Laboratorium gebouwd en aan het in 1912 gedempte Boterdiep werd in 1916 Gerzon’s Vleeschconservenfabriek geopend.
Na de vondst van het gasveld bij Slochteren werd de gasfabriek overbodig en werd het in 1960 omgezet naar een distributiebedrijf. In de jaren ’90 van de vorige eeuw werden de meeste gebouwen afgebroken. Het terrein heeft daarna een hele tijd geen bestemming gehad. De grond was sterk vervuild en men wist niet goed wat er mee te doen.
Inmiddels is het terrein weer helemaal volgebouwd. Je vindt er nu een parkeergarage, woningen en een aantal winkels.
CiBoGa staat overigens voor Circus, Boden en Gas. Op de plek waar nu de Jumbo is stond in vroeger tijden het circus als dat Groningen aandeed. Waar nu de wooncontainers aan de Vrydemalaan staan was vroeger een Bodenterrein. Daar vertrokken tot de jaren 70 van de twintigste eeuw boderijders (vrachtrijders) naar bestemmingen in heel Nederland. Waarom het gas onderdeel is van de naam van dit terrein is duidelijk.
De geschiedenis van dit gebied zie je ook nu nog op een paar plekken terug. Het regulateurshuis van de voormalige gasfabriek staat er nog (het huidige Florentin) en er staat nog een oude pijp. Ter herinnering aan het Jodenkamp liggen er aan de Langestraat (op de hoek met de Botermolendrift) gedenkstenen en het Laboratorium staat er ook nog steeds. Momenteel zijn daarin woningen en ateliers gevestigd.
Wat, als je er op let, nog het meest aan lang vervlogen tijden doet denken zijn de straatnamen op het terrein: Botermolendrift, Courtine (een verbindingsmuur tussen twee dwingers), Grutmolenstraat en Wallegang.
